E-Devlet / Muhasebe Mesleğinin Geleceği

Giriş :

Türkiye dünya liginin, ekonomik büyüklük olarak 20'li, kişi başına gelir bakımından 40'lı sıralarında yer alan bir ülke. Yani, kolektif (=cluster) etkisi, bireysel yaşam kalite endekslerin yansıttığından daha önemli bir ülke, ülkemiz. Bu açıdan eski Sovyetler Birliği'ne benziyor. Bilim ve teknoloji liginde kolektif etkisinin ağır bastığını görüyoruz. Dünya sıralamasındaki yerimiz 25.lik; bu bakımdan kişi başına geliri çok daha yüksek olan pek çok ülkeyi geride bırakıyoruz.

Son yıllarda dünyada baş döndürücü değişim ve gelişmeler yaşanıyor, siyasi, ekonomik, bilim-teknoloji alanında. Bunlar birbirinden bağımsız değil; birbirlerinin sebep ya da sonuçları. 90'lı yıllarda Sovyetler Birliği'nin dağılması ve soğuk savaşın sona ermesi, kimilerince Yeni Ekonomik düzenin tetikleyicisi. Kimilerince Yeni Ekonomik düzenin temel itme gücünü oluşturan bilişim teknolojilerindeki (ICT) baş döndürücü gelişmeler bu siyasi transformasyonun başlıca tetikleyicisi. Bilim ve teknoloji alanındaki gelişmeler özellikle bilişim ve biyoteknoloji alanlarında çok çarpıcı boyutlara ulaşmış. Kimilerince insan gen haritasının çıkarılması tüm insanlığın tanık olduğu en önemli bilimsel gelişme. Bu gelişmeler tüm insanlığa büyük heyecan ve gurur veriyor.

Bu gelişmelere ülkemizin çıkarları ve geleceği açısından, geniş bir perspektiften bakmak durumundayız.

Bu perspektiften bakınca iki zıt süreç göze çarpıyor;

. Küreselleşme: Çok uluslu özel firmaların elinde merkezi kontrolden giderek kaçan, haberleşme devrimiyle birlikte gelen bilgi patlamasının yarattığı süreç. Bu süreç tüm eski yapıları, gelenekleri, kuralları hatta devletleri sarsıyor.

• Teknolojik Kümeleşme: Bu üstün teknolojiyi üreten ülkeler bir küme oluşturma eğiliminde. Teknoloji zengini ülkelerle teknoloji fakiri ülkeler arasında bir uçurum oluşmakta.

Bu yeni gelişmelerin oluşturduğu tehditler ve fırsatlar ortamında gideceğimiz yönü, varacağımız hedefleri ve koşumuzun temposunu belirleyebilmek için nerede olduğumuzu iyice belirlememiz gerekiyor. Ülkemizin durumuna bu bağlamda kısaca göz atalım; avantaja dönüşebilecek özellikleri nelerdir ve dünyada neler oluyor.

Son yıllar da teknolojinin akıl almaz boyutlarda günlük hayatımızı etkilediği bir gerçektir.Yeni teknolojik terminolojileri kullanmaya başladık.

e-ticaret,

e-mobil, sıkça kullandığımız ve tartıştığımız sistemlerdir.

Bunların dışında devletlerin teknolojinin tüm nimetlerinden yararlanma düşüncesi ile

Yepyeni bir kimlik kazanmaya başladılar.İşte bu yeni devlet tipi e-devlet veya dijital devlettir.

I. e-Devlet Nedir

21. yüzyılda ideal anlamda e-devlet (dijital devlet) ; · Sistem entegrasyonu ve ölçeklenebilirliğin olanakları ve sınırlarını teknolojik, kurumsal ve politik olarak araştırarak, birbiriyle uyumlu çalışabilen güvenli sistemler geliştiren,Internet teknolojileri, devlet bilgisine ulaşım, elektronik oy verme ve elektronik vergilendirme sistemini mümkün kılan, vatandaşların demokratik süreçlere katılması için yöntem ve ölçümlemeler geliştiren ve kendini sürekli yenileyen, · Internet kullanımının kamu sektöründe ve halk arasında daha yaygın hale gelmesiyle yeni ve entegre hizmetler veren, · Devlet tarafından verilen hizmetlerin özel girişim ve STK ortaklıkları ile başka kuruluşlar tarafından verildiği, · Bilginin araştırılması, seçilmesi, analizi ve paylaşımı için geliştirilecek teknolojilerin kamu görevlilerinin karar verme süreçlerini derinden etkilediği, bu teknolojilerin kullanımıyla birlikte, halk katılımı ve açık devlet kavramlarının mümkün kılındığı, · Kamu sektöründe, elektronik arşivleme ve kayıt yönetiminin gündelik hayatın bir parçası haline geldiği, · Daha gelişmiş ve sürekli gelişmeleri takip eden bilgi teknolojileri yönetiminin varolduğu, · Araştırma kaynaklarının kullanılabilir bilgi sağladığı ve uygulanabilir yöntemler geliştirebildiği, · Devlette gerçekleştirilecek ileri düzeydeki tüm BT uygulamalarının, politikalar, süreçler, bilgi ve teknoloji ile bütünleştirildiği, devlettir.

Neden Devlet?

e-devlete geçişin sağlayacağı bazı avantajlar:

Devletteki verimliliği artırmak, bürokrasiyi azaltmak
Giderleri azaltmak/kontrol edebilmek
Hizmetlere ulaşımı kolaylaştırmak (7 gün/24 saat)
Katılımı artırmak
Dijital demokrasiye geçişi hızlandırmak

e-devlet Uygulamaları

Bilgi Yönetimi
(Arşiv, Internet/Extranet)

e-Bilgilendirme

e-Hizmetler

E-Satın alma

e-Bilgilendirme veya e-Hizmetler

Kanun, kural, yönetmelikleri duyurma
Sıkça sorulan sorular/bilgi kaynağı oluşturma-7 gün 24 saat
Yerel bilgileri sunma (Ulaşım, iş yaşamı, vergiler vb.)
İş olanakları ile ilgili bilgiler
Eğitim/Okullarla ilgili bilgiler
Etkileşim ortamı sağlama
Elektronik form/Kayıt işlemleri (Seçmen kaydı vb.)

e-Bilgilendirme veya e-Hizmetlere Örnekler

Doğum ve ölüm belgeleri başvurusu
Broşür ve yayın başvurusu
Yabancı uyruklu çalışanlar için çalışma izni başvurusu
Okullara başvuru
Kamu sınavlarına başvuru
Doktor randevusu alma
Adres bilgisi değiştirme
Telefon başvurusu
Yurtdışına çıkışları bildirme
Kamu yararına iş başvurusu
İş ilanı verme
Patent başvurusu
Devlet bursu başvurusu

Diğer ülkelerden örnekler:

California eyalet portalı:

Trafik vergisi, lisans yenileme gibi birçok on-line hizmetlerin sunulduğu kişiselleştirilebilir bir portal

Nort Carolina eyalet portalı:

Vatandaşlara, işyerlerine ve devlet çalışanlarına özel içerik ve on-line hizmetler

American Govemment Technology tarafından en iyi eyalet portalı seçilmiştir.

İngiltere hükümeti Microsoft ile beraber “U.K. Government Gateway” projesini yürütmektedir. Projenin ilk fazı olan XML tabanlı portal şu anda çalışmaktadır. Bu portal, 1000’I aşkın devlet sitesine bağlantı sağlamaktadır. 15 hafta süren ilk fazda mimari yapı oluşturulmuş ve ilk uygulamalar, başlamıştır. Bu uygulamalar şu anda bilgilendirme ağırlıklıdır.
Hedef, 60 milyon vatandaş ve 3 milyon işyeri için 200 merkezi ve 482 yerel devlet kuruluşunu “one-stop shop” yaratmak üzere birleştirmektir.
Devlet işlemlerinin 2005 yılına kadar % 100’ünün elektronik ortama taşınması hedeflenmektedir.

E-Satınalma; Devlet ve Tedarikçiler

e-Satınalma, devlet için gerekli ürün ve hizmetlerin (Mro) elektronik ortamda satın alınmasıdır.

e-Satınalma sayesinde kurum içi giderler azaltılarak operasyonel verimlilik sağlanmaktadır:

Satın alma süreçlerinde iyileşme
Satın almanın en uygun maliyeti tedarikçiden gerçekleştirilebilmesi
Optimum stok kontrolü

e-Satınalma –Ülke Örnekleri

Los Angeles, daha etkin satın alma sayesinde yılda $30 milyon tasarruf sağlıyor. Satın alma işlemlerinin % 85’I dijital ortamda gerçekleştiriliyor.

Nort Carolina eyaleti 58 milyon $’lık e-satınalma projesini başlatmıştır. Projenin kendisini sipariş başına alınacak olan minimum ücretle 4 sene içerisinde finanse etmesi beklenmektedir.

Birçok organizasyon, satın alma işlemlerinin otomasyonu sayesinde ilk yılda % 300’ü aşan ROI (Return on Investment) oranına ulaşmaktadır.

e-Satınalma – Türkiye’de Mevcut Durum

Devlet Malzeme Ofisi

DMO, şu andaki mevcut sitesi üzerinden elektronik satış yapmakta (Kırtasiye malzemeleri, bilgisayar, aydınlatma ve temizlik malzemeleri vb…) ve on-line ihale duyuruları bilgisi vermektedir. Kurumların elektronik alım yapabilmeleri için üye olmaları ve şifre almaları gerekmektedir.

Ayrıca İnternet üzerinden birçok site elektronik ortamda satış yapmaya başlamışlardır.

Bilgi Yönetimi

İşlerin organize edilme ve insanların etkileşim şekli

Bilgiyi yönetme sürecinde gerekli olan motivasyon ve kişisel yetkinlik

Bilgiyi elde etmek, saklamak ve transfer etmek için gerekli araçlar

Bilgiyi elde etme, saklama ve transfer etme süreçleri

Bilgi Yönetimi, çalışanların belirli iş amaçlarına ulaşmak için beraberce, bilgiyi yaratmalarını, paylaşmalarını ve yarattıkları bilgiyi kullanmalarını sağlayan disiplindir.

Bilgi Yönetimine Örnek

Pensilvanya Eyaleti: Bilgi Yönetimi:

Çözüm: IntraNet portalı

Dava yönetimi Sistemi
Belge Arşivleme Sistemi
Yönetim Raporlama
Görüş, Araştırma ve Raporları Paylaşım olanağı
Araştırmalara Kolay Ulaşım
Arama Motoru
İşbirliğine Olanak Sağlayan Araçlar

Devletin Etkisi

e-Hizmetler

Bilgilendirme

e-Satınalma

Bilgi Yönetimi

Maliye Bakanlığı’nda Yeni Teknoloji Uygulamaları ve Aşamaları:

Anayasal Düzenlemeler

Vergi No Uygulaması

Dijital İmza

Bireysel/Kurumsal ID Kartı

Elektronik Vergi Servisleri

e-Arşivleme

e-Fatura

Bireysel/Kurumsal

Öngörülen yeni teknolojilerin vergi uygulamalarında kullanılabilmesi için uygulama altyapılarının ve uygulama sonucunda ortaya çıkacak ürünlerin yasal olarak geçerliliğini sağlayacak hukuksal altyapının da hazır olması gerekmektedir.
Elektronik ortamda yapılması planlanan işlemlerin ve bilgi transferinin güvenliğini sağlayacak olan dijital imza kullanımı için gerekli yasal düzenlemeler yapılmıştır.

Avrupa Birliği’nde Yasal Düzenlemeler

Avrupa Parlamentosu ve Avrupa Birliği Konseyi’nin Dijital İmzalar için Topluluk Çerçevesine İlişkin 13 Aralık 1999 tarih ve 1999/93/EC nolu Direktifi’nin amacı.
Elektronik imzaların kullanımını kolaylaştırmak,
Yasal olarak tanınmasına katkı sağlamaktır.
Söz konusu direktifin 19 Temmuz 2001 tarihine kadar tüm AB ülkeleri tarafından iç hukukta düzenleme yapmak suretiyle yürürlüğe konulması gerekmektedir.
Direktif uyarınca elektronik imzanın hukuki geçerliliği için ıslak imza ile aynı değerde olması zorunludur.

Vergi Numarası Uygulaması

Vergi sisteminin tam anlamıyla elektronik ortama geçirilebilmesi için, tüm vergi yükümlülüğü olan kişi ve kuruluşların bir vergi numarası olması zorunludur. Bu vergi numarası yeni teknolojiler kullanılarak, gerektiğinde kimlik ispatı için kullanılabilecek, böylece vergi işlemlerinde verimlilik sağlanacaktır.
Maliye Bakanlığı tarafından başlatılan uygulama sayesinde mükellefler başvurdukları takdirde vergi numarası alabilmektedirler. Dijital İmza

Dijital İmza Nasıl Çalışır?

Karşı tarafa yollanacak mesaj kişinin özel anahtarı ile bazı özel hash algoritmaları kullanılarak şifrelenir.
Bu işlem, kişiye özel dijital imzayı oluşturur. Böylece bilgi transferi sırasında herhangi bir kırılma sonucu bilginin çözülebilmesi engellenir.
Karşı taraf, mesajı aldıktan sonra elindeki genel anahtar kodu ile mesajı deşifre eder. Deşifre sonucu, mesajın doğru kişiden geldiğini ve transfer sırasında herhangi bir kırılmaya maruz kalmadığını anlayabilir.

Smart Card (Dijital Kimlik Kartı)

Smart Card Nedir?

Smart card, günümüzde kullanılan plastik kartlardan farklı olarak içerisinde hafıza ya da işlemci barındıran bir cip içeren ve birçok farklı uygulamada kullanılabilen yeni kart teknolojisidir.

Güvenli: Erişim kontrolü ve şifreleme
Bilgi depolama özelliği
Çok amaçlı kullanım
Uygulama yükleme
Yaygın kullanım

(Chip maliyetlerinin düşmesi; Smart Card maliyeti-4-5$)

Diğer teknolojilerle uyumluluk

(PC, mobil, Internet, Televizyon)

Kamu Hizmetlerinde Smart Card Kullanımı

Kimlik Kartı

Dijital İmza

Ödemeler

Askeri Kimlik

Vergi Kartı

Ehliyet

Pasaport

Sağlık Hizmetleri Kartı

Dijital Kimlik Smart Card Uygulamaları

Dijital Kimlik / vergi Kimlik Kartı: vergi Kart

Akıllı Kart ne tür bilgiler barındırabilir:

Kişisel Kimlik Bilgileri
Vergi Kimlik Bilgileri
Dijital İmza

Avantajları: Biometrics teknolojilerinin de kullanımıyla

Başkası tarafından kullanılamaz
Sahte kimlik önlenir

Elektronik veri transferinde güvenlik sağlanır

Sahte fatura kesimi engellenir

Smart card ve Biometrics

Biometrics, biyolojik verilerin ölçümü ve istatistiksel analizini konu alan bilim dalıdır. Bilişim teknolojilerinde biometrics; parmak izi, göz retinası, ses tanıma vb. Teknolojilerle kimlik tanıma ve geçiş kontrol gibi güvenlik sistemlerinde kullanılır.

Biometrics teknolojileri kişinin karakteristik özelliklerini esas aldığı için kimlik onayı için kişinin fiziksel olarak onay noktasında bulunması gereklidir.
Şifre unutma, kaybetme gibi sorunları ortadan kaldıran son derece güvenli bir sistemdir.
Yardım masalarına gelen çağrıların yaklaşık % 50’sinin şifre problemleriyle ilgili olduğu göz önüne alınırsa biometrics teknolojilerinin sağladığı verimlilik artışı daha iyi anlaşılmaktadır.

Dijital Kimlik Türkiye’de Mevcut Durum

Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü Mernis Projesi

28 Ekim 2000 tarihinde hayata geçirilen Mernis projesinin amaçları:

Nüfus mevzuatına uygun olarak merkez ve ilçe birimlerinde nüfus işlemlerinin bilgisayar ortamında yapılması ve merkezi veri tabanın oluşturulması,
Türkiye Cumhuriyeti Kimlik Numarasının verilmesi,
Kolay taşınabilir, kolay taklit edilemez çağdaş nüfus kimlik kartlarının verilmesi,
Nüfus ve aile istatistiklerinin hızlı ve sağlıklı alınması,
Kamu kuruluşlarına ve vatandaşa elektronik ortamda bilgi hizmetinin verilmesidir.

Emekli Sandığı Sağlık Projesi

Emekli Sandığı Genel Müdürlüğü’nün sağlık işlemlerinin otomasyona alınması ve harcamalara denetim getirerek kişi bazında takibini sağlamak amacıyla yürüttüğü Sağlık Projesi kapsamında eczaneler, optik şirketler ve hastaneler Emekli Sandığı ile ilişkili işlemleri kayıt alanına alınmıştır.
Proje sonunda bugün uygulamada olan sağlık karneleri yerine akıllı kart uygulaması başlayacaktır. Kurumda diğer yandan da görüntü işlem projesi yürütülmektedir. Arşiv dosyalarının bilgisayar ortamına geçirilmesi için gerekli çalışmalar yapılıştır.

Sosyal Güvenlik Kurumlarının Tam Otomasyon Projesi Kapsamında Bağ-Kur T5 Projesi İhalesi:

Projenin amacı “Kurumun prim tahsilatlarını % 100 kontrol altına alarak, sağlık hizmeti almaya elverişli olan SHS’yi (Sigortalı Hak Sahibi) belirlemek ve prim yatırmayan sigortalıya ve söz konusu sigortalının hak sahibine kurum hizmeti kapsamında sağlık hizmeti verilmesini engelleyici bilgi sistemi oluşturmaktır. Bir başka ifadeyle, usulsüz karne kullanımını engellemek, mükerrer faturalama ve kontrolsüz ilaç tüketimini denetlemektir. Bununla birlikte bankalar aracılığıyla yapılmakta olan tahsilat işlemlerindeki mevcut banka sayısının arttırılması da dahil olmak üzere, tüm tahsilat işlemlerinin endüstri standartlarında Kurum’un belirlediği elektronik bir ortamında gerçekleştirilmesi ve bu sayede tahsilatın etkin bir şekilde denetim altına alınmasıdır.”

Avrupa Birliği’nden Örnekler

Finlandiya

Aralık 1999’dan itibaren ülkedeki vatandaşlar, bir “smartcard” olan ID kartı kullanmaya başladı. Kartın üzerinde Finlandiya Nüfus İdaresi tarafından verilen e-kod bulunmaktadır. Kart, kişilere internet üzerinde dijital imza olanağı sağlamaktadır.

İtalya

Bu sene Napoli’de gerçekleştirilen e-devlet formunda İtalya’nın elektronik ID kartının tanıtımı yapılmıştır. Kartın üzerinde hem kişisel detaylar hem de kişilerin vergi numaraları bulunmaktadır. İtalya’da 5 yıl içerisinde 50 milyon kişinin yeni kartları kullanması hedeflenmektedir.

Portekiz

Vergi mükelleflerinin işlemlerini kolaylaştırmak ve kağıt üzerindeki işlemleri azaltmak amacıyla mükelleflerin vergi ödemeleriyle ilgili bilgilerini öğrenebilecekleri ve ödeme yapabilecekleri smart kart sistemine geçildi. 100.000 kullanıcı ile pilot uygulamaya başlayan sistemde ödemeler smart kartlar kullanılarak ATM’lerden de yapılabilecek.

Dünya’da Diğer Smart Card Kullanım Örnekleri:

Amerikan ordusunda seçilen çeşitli pilot bölgelerde ordu mensuplarına smart kartlar dağıtıldı. Bu kartlar üzerine kişilere ait çeşitli bilgiler yüklendi. Ordu mensuplarının sağlık hizmetleri, bilgisayar ağlarını kullanmaları, güvenlik noktalarından geçişleri, askeri bölge içinde yaptıkları tüm harcamalar ve daha birçok işlem, üzerinde kullanıcının parmak izini de saklayan bu kartlarla sağlanıyor. Çok başarılı olan uygulama hızla yaygınlaştırılıyor.
İsveç vergi otoriteleri, bilgisayar ağında güvenliği sağlamak amacıyla tüm personelin kullanımı için 20,000 smart kart siparişi verdi. Uygulama önümüzdeki günlerde devreye giriyor.
Arjantin’de 1995 yılında ehliyetlerin smart karta dönüştürülmesiyle başlayan uygulama sayesinde işlemler çok daha verimli yapılmakta ve trafik cezaları ve diğer yasal ödemelerde önemli artışlar sağlanmaktadır.
El Salvador’da sürücü ehliyeti, araç ruhsatları ve bunlarla ilgili vergilerin smart kart sistemine geçirilmesiyle gelirlerde önemli artış ve işlemlerde verimlilik sağlanmıştır. 1999 yılında başlanan uygulama ile bugüne kadar 250.000 aracın kaydı dijital ortama aktarılmıştır.

Elektronik Vergi Servisleri

Internet üzerinden mükelleflerin,

Vergi beyannamelerini doldurmaları
Vergi borçlarını banka entegrasyonu sayesinde otomatik olarak ödemeleri

İle hem vatandaş için hem de vergi daireleri için

Zaman tasarrufu
Verimlilik artışı
Kağıt üzerinde yapılan işlemlerin otomasyona geçirilmesi sağlanacaktır.
Elektronik Vergi Servislerine geçişte, güvenli altyapıların oluşturulması en öncelikli adım olarak göz önünde bulundurulmalıdır. Smart Card teknolojilerinin hayata geçmesi zaman alacağından, elektronik vergi servislerinin paralel olarak yürütülmesinde ve dijital sertifika gibi hızlı yöntemlerle kullanıma açılmasında fayda görülmektedir.

Elektronik Vergi Servisleri Türkiye’de Mevcut Durum

Gelirler Genel Müdürlüğü Bilgi işlem Projeleri (VEDOP )

Vergi Daireleri Tam Otomasyonu Projesi kapsamında 21 ilde 153 vergi dairesi tam otomasyonlu olarak hizmet vermektedir. Toplanan vergilerin % 80’lik bölümü bu vergi dairelerinden sağlanmaktadır.
Yeni sistem sayesinde yapılan tüm işlemler; mükelleflerin beyannamelerinin alınması, tahakkukların verilmesi ve izlenmesi, mükelleflerin borç durumları ve borçlarını ödemeyen mükelleflerin takibi bilgisayar ortamında gerçekleştirilmektedir.
Gelirler Genel Müdürlüğü internet üzerinden vereceği hizmetlere 1999 yılı başında bilgilendirme amaçlı www.gelirler.gov.tr adresinde başlamıştır. Aynı yıl içinde Internet Vergi Dairesi uygulaması da eklenmiş ve Motorlu Taşıtlar Vergi Dairesi, Kurumlar Vergi Dairesi, Vergi Kimlik Numarası Sorgulama ve Vergi Kimlik Kartı Başvurusu hizmetleri on-line olarak verilmeye başlanmıştır.
Elektronik Vergi Servisleri Dünya’dan Örnekler
Amerika Birleşik Devletleri’nde vatandaş ve kurumların yerel idareye, eyalete ve federal devlete karşı vergi yükümlülükleri bulunmaktadır.
Yerel idareler ve eyalet yönetimleri web portalları aracılığıyla vergi tahsilatı işlemlerini on-line olarak yapmaktadır. Vatandaşlar ve kurumlar siteye üye olarak banka hesapları ve kredi kartları aracılığıyla vergi ödemelerini yapabilmektedir.
Federal devletin vergi sistesi (www.irs.gov) aracılığıyla fedaral vergiler ödenebilmektedir.
Elektronik Federal Vergi Ödeme Sistemi (EFTPS-Electronic Fedaral Tax Payment System) ile kurumlara vergi hizmetleri elektronik ortamda verilmektedir. Yıllık vergi yükümlülüğü $200.000’ın üzerinde olan kurumların bu sistemi kullanması yasal olarak zorunludur.

EFTPS

Vergi ödemesinin son gününden en geç 1 takvim günü önce yükümlü EFTPS sistemine girer.
Sistem kullanıcıya vergi numarası (TIN) ve şifresini (PIN) sorar.
TIN ve PIN kontrol edildikten sonra vergi bilgileri istenir.
Alınan vergi bilgileri sistemde işlendikten sonra kullanıcıya EFT numarası verilir. Bu numara ödemenin onayını takip etmede kullanılır.
Ödemenin gerçekleşebilmesi için EFTPS yükümlünün banka hesap bilgilerini ACH’ye (Automated Clearing House) iletir.
Yükümlünün vergi bilgilerinin güncellenebilmesi için EFTPS ödeme bilgilerini IRS’e (Internal Revenue Service) iletir.
Hazinenin bütçe bilgileri için tahsilatın sınıflandırılması yapılarak EFTPS’den hazineye iletilir.
Belirtilen ödeme zamanı gelince ACH tarafından yükümlünün banka hesabından tahsilat gerçekleştirilir.
Tahsilatın karşılığı olan tutar TGA’ya (Treasury’s General Account) aktarılır.
TIP (Treasury Investment Program) tarafından yükümlünün bankasının rezerv bilgileri ve TGA hesapları arasındaki muhasebe kaydı yapılır.

EFTPS

Yükümlü

ACH Ağı

IRS

Hazine

Yükümlünün Bankası

TGA

TIP

Elektronik Arşivleme

Fatura

Elektronik olarak arşivlenir,

Kağıt üzerinde ilgili kurumlara gönderilir.

Elektronik arşivleme:

Verilerin optik ortama girilmesi
Endekselenmesi
Saklanması
Optik ortamda belgelerin görüntülenmesi

Bu uygulamaların ana özellikleri:

Arşivlenen verilere kolayca ulaşılabilmesi
Verilerin değiştirilmemesi
Verilerin güvenle saklanabilmesi

Elektronik ortamda kayıt tutmak için gerekli sistemlerin kurulması ile,

Şirketler tasarruf imkanı sağlayacak,

Mevcut sistemde vergi denetimleri ile beyannamelerin Maliye Bakanlığı tarafından basılması ve toplanması için harcanan tutar azalacak,
Toplanan bilgilerin incelenmesi ise kolaylaşacaktır.

Elektronik Arşivleme Türkiye’de Mevcut Durum

Ülkemizde uygulamalara baktığımızda, birçok şirketin faaliyetlerini kolaylaştırmak amacıyla vergi kayıtlarını elektronik ortamda tuttuklarını görmekteyiz. Ancak, Türk Ticaret Kanunu’nda gerekli yasal düzenlemeler henüz yapılmadığından şirketlerin ibraz etmekle yükümlü bulundukları belgeler (fatura, vergi beyannamesi, kanuni defterler vb.) henüz elektronik ortamda resmi dairelere sunulmamaktadır.
Şirketlere ve ülke ekonomisine sağlayacağı katkıları göz önüne aldığımızda söz konusu düzenlemelerin biran önce yapılması gerekmektedir. Bu düzenlemelerin oluşturulması aşamasında dünya örneklerinden yararlanmakta fayda vardır.

Elektronik Arşivleme Avrupa Ülkelerinde Yasal Düzenlemeler

Fransız Muhasebe ve Fatura Sistemi

Yeni Fransız yasal düzenlemesi uyarınca, elektronik ortamdaki ticari kayıtlara (defterlerin, bilançoların vb.) normal kağıtlarda olduğu gibi geri dönülebilir ve kanıtlanabilir; ayrıca bu kayıtların sürekli tutulması zorunluluğu bulunmaktadır. Elektronik Faturalar, elektronik muhasebede olduğu gibi karşılığı olan kayıtlar kağıt üzerinde olmadan elektronik ortamda düzenlenebilmekte ve saklanabilmektedir.

Hollanda Muhasebe ve Fatura Sistemi

Şirketler muhasebe işlemlerinin tamamını, bununla ilgili bilgileri, şirket defterlerini ve tutulması gerekli diğer bilgilerin bütününü elektronik ortamda tutabilmektedir. Vergi İdaresi, şirketlere Internet üzeriden faturalamanın yapılmasını önermekte ve bu imkanı kendilerine sağlamaktadır.

Almanya Muhasebe Sistemi

Almanya Vergi Hukuku uyarınca defterlerin elektronik ortamda tutulması mümkündür. Ayrıca Maliye Bakanlığı da resmi bir düzenleme yapmıştır. Elektronik ortamda tutulan defterler, normal kağıt usulde tutulan defterlerle aynı hükümlere tabidir.

Elektronik Faturalama da Kurumsal durum

Elektronik Faturalama, Kurumların faturalarını tüm ülkede standart hale getirilmiş disiplinler dahilinde elektronik olarak saklanması ve kurumlar arası karşılıklı olarak elektronik fatura transferini öngören bir sistem olarak tasarlanmaktadır.

Bu sistemle sağlanacak faydalar;

Sahte ve naylon fatura işlemlerinin önlenmesi
Verimliliğin artması
Zaman tasarrufu

olarak sıralanabilir.

Fatura,

Elektronik olarak arşivlenir,
Elektronik olarak ilgili kurumlara gönderilir.

Elektronik Faturalama da Bireysel durum

Elektronik Fatura / Fiş Uygulaması : Fatura Kart

Akıllı kartta bir elektronik cüzdan ve dijital kimlik / vergi no bulunması durumunda, kartla yapılan ödemelerin kayıtları kart üzerinde tutulabilir. Fiş veya faturalar müşterinin kartı üzerine elektronik olarak kaydedilebilir. Bu kayıtlar daha sonra vergi iade hesaplamalarında veya KDV indirimlerinde esas teşkil edebilir. Sistem tamamıyla elektronik bilgi alışverişine dayanacağından, verilerin toplanması, işlenmesi ve hesaplamalar çok hızlı yapılabilir. Sahtecilik yapılması neredeyse imkansız hale gelir.

Elektronik fatura uygulamasının tek başına uygulanması durumunda bazı zorluklar olabilir. En azından kartta, ilgili kişi veya kuruma dair kimlik bilgilerinin bulunması gerekecektir. Bu durumda fatura ve fişlerin akıllı kartlar üzerinden toplanması ve vergi indirimi ve iade hesaplamalarına bazı teşkil etmesi mümkün olacaktır. Bu tür kontroller sahte veya kayıt dışı fatura/fişler önlenecektir.

Diğer Olası Smart Card Uygulamaları

Elektronik Cüzdan Uygulaması: Nakit Kart

Elektronik ödeme sistemleri ve bunların takip edilmesine bağlı olarak geliştirilecek bir Ulusal Elektronik Cüzdan birçok yeni uygulamanın kapısını açacak, diğer taraftan da harcamaların istatiksel ve bireysel düzeyde takip edilebilmesini sağlayacaktır.

Uygulamanın temelinde debit card (Ön ödeme) mantığı vardır. Karta yüklenen para, değişik alanlarda harcanabilecektir. Sistemin verimli işleyişi, genel bir uygulamaya sahip olmasına bağlı olacaktır. Karta yüklenecek para miktarı da kullanım alanlarını etkileyecektir.

Özellikle bilet, yemek, köprü/otoban geçişi gibi mikro-ödemelerde büyük kolaylık sağlayacak bu sistem, uzun vadede elektronik ticaret uygulamalarında da büyük kolaylık sağlayacaktır.

Harcamayı yapan kişilerin kimlik bilgilerinin izlenmesi durumunda çok yoğun istatistiksel takip yapılabilecektir. Örnek olarak aranan bir kişinin yaptığı ödemeler izlenerek en son bulunduğu yer, en son seyahat ettiği metro, belediye otobüsü bulunabilir. Başka bir örnek genel harcama alanlarının istatistiksel dağılımı olacaktır.

Diğer Olası Smart Card Uygulamalarına Örnekler

1996 Atalanta Olimpiyatları sarasında farklı uluslardan izleyiciler 1.5 milyon adet smart card’ı Atalanta ulaşım sisteminde ve olimpiyat alanı alışverişlerinde olarak kullandılar.
Japonya’da kullanılmakta olan 240 milyon adet manyetik bantlı kredi kartını smart card sistemine geçirecek olan proje tüm bankaların katılımıyla önümüzdeki ay başlıyor. 2006 sonuna kadar tamamen smart card teknolojisine geçmiş olmak hedeflenir.

Self – Finansman

e-Devlete geçişte farklı oyuncuların riskleri, maliyetleri ve kazançları paylaşmasıyla “win-win” durumu gerçekleştirilebilir. Bu konudaki farklı yaklaşımlar aşağıdaki gibidir:

Üyelik Ücreti

Servisleri kullanmak isteyen kullanıcılar üyelik sistemiyle belirli bir ücret öderler ve bunun karşılığında yaklaşan vergi ödemeleri, fatura bilgileri, gecikmiş ödemeler gibi çeşitli konularda kişiye/kuruma özel katma değerli hizmetler alırlar.

Kullanım Ücreti

Kamu hizmetlerini on-line alanlarından işlem başına belirli bir ücret talep edilir. Kullanıcılar on-line işlem yapmanın rahatlığını yaşarken, devlet de buradan gelir elde eder.

Yap-İşlet Modeli

eDevlet modelinde yazılım, donanım ve diğer servis sağlayıcılar yapılan işlemler üzerinden ücret elde ederek yaptıkları yatırımın geri dönüşünü sağlarlar.

Reklamlar

e-devlet servislerinin sunulduğu ortamlara alınacak ticari reklamlarla gelir elde edilebilir.

E-Devlete Geçerken Önemli Hareket Adımları

Altyapının Hazırlanması:

Hukuksal altyapı: Online hizmetlere geçerken, gerekli hukuksal düzenlemeler gerçekleştirilmelidir.

Teknolojik Altyapı: Online hizmetlere geçerken, teknolojik altyapı tasarımları gerçekleştirilmeli ve uygulama planı hızla oluşturulmalıdır.

İnsan: Toplumun öngörülen sistemlere adaptasyonu için gerekli eğitimler sağlanmalı, değişim yönetimi gerçekleştirilmelidir.

E-Devletin Finansmanı:

E-Devlet çok ciddi finansal kaynakların yatırıma dönüştürülmesini gerektirdiği için, finansman için klasik bütçeleme usullerinin dışında yeni modeller oluşturulmalıdır. E-devlet yatırımları bilgi işlem bütçelerinin dışındaki tüm birimleri de ilgilendiren bir yaklaşım gerektirir.

Hizmet Altyapısını Oluşturmak:

Kullanıcıların en verimli şekilde hizmet alabileceği teknolojiler belirlenmeli ve gerekli altyapı oluşturulmalıdır.

Hizmet Mekanizmasını Oluşturmak:

Servis mekanizmasını oluşturmak, sistem bileşenlerinin bir arada çalışma prensiplerini belirlemeyi gerektirir. Bilgiye ulaşma, saklama, paylaşma prensipleri servis mekanizması tarafından belirlenir. E-devlette tüm birimler arasında etkin bir veri paylaşım sistemi oluşturulmalı ve içerik meydana getirilmelidir.

Güvenlik ve Gizlilik:

E-Devlet hizmetleri kullanıcılarının bilgilerini güvenli bir ortamda saklamalı, kullanıcılar gizlilik prensiplerinin uygulandığından emin olmalıdırlar.

E-Devlete geçişte performans değerlendirmesi yapabilmek için kritik başarı faktörlerinin belirlenmesi gerekmektedir.

Sonuç

Nasıl bir savaşım?

• Eski dünyadan miras aldığımız sorunlarımızı görmezden gelip, dünyada gelişen dinamiklere karşı direnerek değil...

• Küreselleşmenin yarattığı sorunlarımızı yine aynı küreselleşme sürecinin yarattığı olanak ve fırsatlarla çözmeye çalışarak...

• Kısaca, tamamıyla kontrolümüz altında olmayan bu süreçten en mükemmel şekilde yararlanarak...

2001 / Ankara

Uğur BÜYÜKBALKAN

Yeminli Mali Müşavir

Kaynakçalar

Prof.Dr.Namık Kemal Pak 10.Nisan 2001 TUBİTAK konuşması

Eylem Cülcüoğlu Busıness Weekly 19-25 Haz.2000

Yaprak Özer Hürriyet 25.Haz.2000

Ece Bilgin Milliyet 28.Haz.2000

Nilgün Uysal Yeni Binyıl 25.Haz.2000

Arthur Andersen 11.Nisan 2001

Türkiye linkleri

Mernis Projesi

Tuena - Tübitak : Türkiye Ulusal Enformasyon Altyapı Anaplanı Proje Ofisi

Internet Üst Kurulu

Türkiye Bilişim Vakfı

Türkiye Kamu Kuruluşları Web adresleri

Türkiye Sivil Toplum Kuruluşları Web adresleri

Yabancı Web Siteleri

" Our Civilization is moving from the atomized disconnected hierarchical civilization, to the networked interconnected globalized civilization ... literally in this year! " (Peter Schwartz)

On the Edge of the Digital Age - Star Tribune

The Progress and Freedom Foundation- Studying the Digital Revolution and its implications for public policy

Center for Democracy and Technology

Government and IT Policy Research Center- CIO.com Magazine

Institute for Electronic Government- IBM Center for Electronic Communities;

Visions of Governance for the 21st Century- The Kennedy School of Government, Harvard University

European Internet Foundation- Avrupa Parlementosu'nun bir girişimi

World Internet Forum

KableNet - What's happenning in e-government and information-age public services.

http://www.socitm.gov.uk/rm - Society of Information Technology Management

The International Local Government Homepage - A collection of community web pages from local governments around the world.

Borough of Poole Online